Tercümesi Zor Olan Diller Nelerdir?
Tercümesi zor olan diller; zihinsel olarak çok farklı kodlara sahip olduğumuz, hatta bazen aynı davranışa zıt anlamlar ve duygular atfettiğimiz kültürler arasından çıkar. Tarihsel süreçte dil yapısını pekiştirerek koruyan, özgün bir alfabeye ve gramer yapısına sahip olan ülkelerin dilini öğrenmek yabancılar için zordur. Çince, Korece, Japonca, Arapça gibi diller; hem Dünya’nın başka bir yerinde kullanılmayan alfabelere sahip hem de kelime ve gramer yapıları alışılmışın çok dışında. Dolayısıyla, öğrenilmesi ve tercümesi zor olan diller olarak bilinirler. Türkçe de Avrupalılar için zor bir dildir çünkü sondan eklemeli bir dil yapısına sahiptir. Bu noktada Avrupalılarla aynı Latin alfabesini kullanıyor olmamız, Türkçe öğrenen Avrupalılara az da olsa kolaylık sağlamaktadır. Bir dilin öğrenilmesinde ve tercümesinde zorluk yaratan bir faktör de kullanılan kelimelerin, deyimlerin ve atasözlerinin diğer dillerde karşılığı olmamasıdır. Örneğin, Japoncada “çok çalışmaktan ölmek” manasına gelen “karoshi” kelimesi vardır. Bu anlamdaki bir kelimenin çalışkanlıklarıyla ön plana çıkan Japonya yerine, öğle uykusunu seven Yunanistan’dan çıkmayacağını öngörmek zor değil. Aynı şey mizahi metinleri çevirirken de gerçekleşebilir. İtalyanlar Temel fıkrasına gülmeyecektir. Burada fıkranın altında yatan ana fikri ve vurguyu tespit eden, yani o dilde hisseden, düşünen ve dilin kültürüne hâkim bir tercümana ihtiyaç vardır.
Geçmişte devletlerin yurt dışı teması, büyükelçilikler ve yurtdışına gönderilen öğrenciler ile sınırlıydı. Bugün ise artan internet ağ bağlantıları sayesinde, herkes evinde otururken yabancılarla iletişime geçebiliyor. İş, ticaret, eğitim, evlilik, hukuk ve vize gibi konular uluslararası bir hâle dönüşmüş durumda. Ülke sınırlarının bir anlamının kalmaması, insanların uluslararası faaliyetlere yönelmesi tercüme bürolarına olan ilgiyi de artırdı. Bugün tercümesi yapılan dil sayısı, Dünya’daki dil sayısına eşdeğer durumda. Dünya’daki ortak iletişim dili haline gelen ve birçok kişi için 2. dil olan İngilizceyi tercüme eden kişi sayısı çok. Diğer yandan Çince, Japonca, Korece ve Arapça gibi dilleri öğrenmek zor olduğundan, tercüme etmek de zorlaşmaktadır. Bu dillerin alfabelerindeki özgünlük, dil yapılarının biricikliği ve dilde yoğun kültürel ögelerin bulunması; tercümanların dile hâkim olarak titiz bir çalışma ortaya koymalarını gerekli kılmaktadır.
Çince Tercümenin Zorluğu
Çince tercümenin zorluğu, Dünya’da başka bir yerde görülmeyen yazı karakterlerine sahip olmalarından kaynaklanmaktadır. Ayrıca ülke içinde 4 farklı resmi dilin olması da sorunu büyütmektedir. Çevirilerde Mandarin Çincesi ve Kanton Çincesi kullanılmaktadır. Çin yazı sisteminin 3000 yıllık bir geçmişe sahip olması ve 50 bin kadar karakteri barındırması nedeniyle, Çince tercümede en zor dil olarak kabul edilebilir. Çincede ses perdelerinin kelime anlamları üzerinde etkisinin olması ise, Çince metinlerin çevirilerini daha da güçleştirmektedir. Diğer yandan, Dünya’da yaklaşık 2 milyar insan Çince konuşuyor. Buna ek olarak Çin, her geçen günde ticaret ağları ile Dünya’yı daha fazla sarmaya devam ediyor. Türkiye de bu ağa dahil olmuş durumda. Demir yollarıyla yeniden işlerlik kazandırılmaya çalışılan İpek Yolu ile Çin’den Avrupa’ya ulaşan bir hat, İstanbul üzerinden hayata geçirildi. Ticari ve ekonomik gelişmeleri yakından takip edenler için, Çince tercüme ihtiyacının giderek artması sürpriz olmayacaktır.
Arapça Tercümenin Zorluğu
Arapçanın kendine özgü gramer ve alfabe yapısına sahip olması, tercümesini zorlaştırmaktadır. Arapçada birçok harf, kelimedeki yerine göre 4 farklı şekilde yazılıyor. Buna ek olarak sesli harfler yazıya dâhil edilmiyor. Yani Arap olmayan ve o bölgede yaşamayan birinin kelimeleri anlaması çok güç. Fiillerin şimdiki zamanda 13 farklı versiyonunun olması, kelimelerde dişil-eril gibi ayrımların yapılması ve buna göre ekler almaları, Arapça tercümenin zorluğunu kanıtlar nitelikte. Diğer yandan Mısır, Suudi Arabistan ve Kuran Arapçası gibi farklı versiyonları bulunuyor. Her versiyonun özgün olması ise, Arapça tercümanlarının uzmanlaşmak için çok fazla çaba içine girmelerine neden olmaktadır.
Japonca Tercümenin Zorluğu
Japonca Hiragana, Katakana ve Çin Kanji olmak üzere 3 farklı yazı tipine sahip. Buna ek olarak, içerisinde çok fazla kültürel öge barındırması Japoncanın tercümesini zorlaştırmaktadır. Hiragana ve Katagana alfabeleri 48’er harften oluşurken, Çin’den alınan Kanji 2000 karaktere sahip. Geçmişte Hiragana alfabesi kadınlar tarafından kullanılırken; bugün Japoncadaki bağlaçlar, Japon kültürüne ait yazılarda tercih ediliyor. Katagana ise erkeklerin kullandığı bir alfabe iken, bugün bir zorunluluk olmasa da yabancı kelimelerin yazımında kullanılıyor. Japonca konuşması zor bir dildir. Böyle bir dili çevirmek isteyen tercümanın, detaylı ve titiz bir çalışma yapması gerekmektedir.
Korece Tercümenin Zorluğu
Cümle yapısı Türkçeye çok benzese de Korecenin kendine özgü Hangul adı verilen bir yazı sistemi bulunmaktadır. Hecelerdeki harf sayısı arttıkça, harflerin yazılış şekilleri değişmektedir. Korecede aynı okunan ama farklı yazılan seslere rastlayabilirsiniz. Sayı sistemlerinin yazılışları ve okunuşları da farklılık göstermektedir. Bu yazı sisteminin mantığı anlaşılmazsa, Korece öğrenmek çok zor olacaktır. Özellikle kapalı bir dil olması ve dil içerisinde kültürel ögelerin yoğun olarak yer alması, Korece öğrenirken yoğun bir çaba gösterilmesini şart koşuyor. Korecenin vurgulu bir dil yapısına sahip olması, tercüme edilmesini zorlaştırmaktadır.